MICROFOON VAN DE MAAND NOVEMBER 2023

Ook bij vintage microfoons kan de realiteit van nu af en toe de kop opsteken.
Dat is zeker het geval bij deze microfoon van de maand: de Oktava ML17 cardioide bandmicrofoon.

Ik kocht hem van een Oekraïnse muzikant die hem uit nood te gelde maakte. Ik ben altijd nieuwsgierig naar het verleden van een microfoon, deze bleek dienst te hebben gedaan voor omroepen in het treinstation van Charkov: een heel eenvoudige taak voor zo'n professionele studiomicrofoon.

De microfoon werd op tijd gered, de een na grootste Oekraïnse stad en het station werden grotendeels vernietigd door zware Russische bombardementen. Voorzichtig wordt er nu gewerkt aan herstel, terwijl in de verte de kanonnen nog bulderen; geluiden die spreken van een onzekere toekomst.

De microfoon stamt uit 1962, een tijd waarin de Oekraine nog onderdeel was van de Soviet Unie en de planeconomie bepaalde dat de meeste producten centraal ergens werden gemaakt en daarna over het hele rijk werden gedistribueerd. Voor bijna alle USSR microfoons was de producent Oktava, sinds het einde van de dertiger jaren.

De Russische Oktava fabriek, gevestigd in Tula, een industriestad, zo'n tweehonderd kilometer ten zuiden van Moskou, maakte al sinds de vijftiger jaren bandmicrofoons, de eerste, de ML-10, was een kloon van de Amerikaanse RCA 44BX, de tweede, de ML-11, uit 1956, was een kopie van de RCA 77D, compleet met instelbare richtingskarakteristieken, maar de uitvoering ML-11M had enkel een richtinggevoelig opnamepatroon.

In de vroege zestiger jaren werd deze ML-11M opgevolgd door de ML-17, die over een ruimer frequentiebereik beschikte (de ML-11m 70-10.000 Hz, de ML-17 70-12.000 Hz), waarschijnlijk door sterkere magneten en een dunner aluminium bandje (de ribbon).

Ook de ML-17 lijkt qua uiterlijk op de RCA 77's en heeft, anders dan de kortere bidirectionele ML-16, een akoestisch labyrinth dat het cardioide opnamepatroon bepaalt. Beide typen hebben in het onderste deel een ringkern transformator. Ze werden tot ongeveer halverwege de zeventiger jaren gemaakt en waren bedoeld voor radio, tv en film.

De klank is als die van de RCA's: warm en vintage, maar absoluut goed en dus bruikbaar voor studio opnamen, zodat de weinige exemplaren die resteren in studio's ingezet worden voor opname van o.a. zang en elektrische gitaren. Diverse westerse topartiesten namen er mee op.

Veel meer modellen zijn te vinden in mijn boek Witnesses of Words. Meer informatie daarover is te vinden op: www.witnessesofwords.com